Przedstawiciele 10 polskich gmin, które zwyciężyły w konkursie na najlepsze pomysły na innowacje w zakresie efektywności energetycznej i wykorzystania OZE w sektorze komunalnym, wzięło udział we wrześniu br. w tygodniowej wizycie studyjnej w Norwegii.

Konkurs zorganizowany był w ramach projektu parasolowego pn. „Polsko-norweska platforma współpracy dla poszanowania energii i klimatu”, współrealizowanego przez nasze Stowarzyszenie a finansowanego ze środków Norweskiego Mechanizmu Finansowego 2009-2014. Przedstawiciele zwycięskich gmin podczas podróży mieli okazję zapoznać się z modelowymi instalacjami i inicjatywami proenergetycznymi realizowanymi przez norweskie gminy i ich partnerów.

Norwegia cieszy się opinią kraju przodującego w realizacji koncepcji zrównoważonego rozwoju i od wielu już lat realizuje ambitną politykę środowiskową, obejmującą dążenie do jak największego wykorzystania lokalnie dostępnych, odnawialnych zasobów energetycznych. Główny źródłami energii wykorzystywanymi na terenie kraju są dziś woda i wiatr, a aż 99% zużywanej energii elektrycznej to energia pochodząca z OZE. Aktualnie realizowane cele są nie mniej ambitne - podobnie jak UE Norwegia dąży do redukcji emisji gazów cieplarnianych o 40% do 2030 r., a ponadto planuje całkowicie zrezygnować z ogrzewania na ropę i gaz do 2020 r., zwiększyć poziom recyklingu odpadów do 75% (dziś większość jest spalane) oraz aktywnie wspiera wykorzystanie pojazdów elektrycznych, w tym poprzez rozwój infrastruktury służącej do ich ładowania i ulgi podatkowe. Rezultaty można było zauważyć m.in. spacerując ulicami Oslo, gdzie co chwilę spotyka się samochody z rejestracją zaczynającą się na "EL" (oznaczającą właśnie pojazdy elektryczne) oraz stacje ładowania. Także samorządy lokalne włączają się w realizację ww. celów opracowując i wdrażając tzw. Plany działań w obszarze klimatu i energii, w których koncentrują się na dalszym wspieraniu wykorzystania OZE, promocji transportu publicznego, pieszego i rowerowego oraz redukcji emisji związanych z oczyszczaniem ścieków i zagospodarowaniem odpadów.

Tyle teoria, a jak wygląda praktyka? Po zapoznaniu się z norweską polityką klimatyczno-energetyczną i rolą samorządów w tym kraju, uczestnicy wizyty studyjnej rozpoczęli zwiedzanie wybranych instalacji, obejmujących cały przekrój pro-ekologicznych rozwiązań, w tym w obszarze gospodarki cyrkulacyjnej i energetycznego wykorzystania odpadów, modernizacji energetycznej budynków, wykorzystania OZE czy rewitalizacji całych dzielnic miejskich.

Z dużym zainteresowaniem uczestnicy zwiedzili zakłady utylizacji odpadów Lindum AS i Esval Miljøpark KF, gdzie odpady spożywcze i osady ściekowe przywożone z oczyszczalni ścieków wykorzystywane są do produkcji ekologicznych nawozów i energii. Oba zakłady wykorzystują metodę hydrolizy termicznej w technologii Cambi do poprawy i intensyfikacji procesu fermentacji, a co za tym idzie do uzyskania lepszych produktów tego procesu. Lindum AS realizuje również pilotażowy projekt Food2Waste2Food, zakładający wykorzystanie CO₂ z przetwarzania odpadów spożywczych do wspomagania wzrostu nowych warzyw i owoców w specjalnych szklarniach, które charakteryzują się niskim śladem węglowym. W ten sposób kolejny produkt przetwarzania odpadów zostaje zagospodarowany, co jest zgodne z zasadami gospodarki cyrkulacyjnej.

Ciekawym przykładem modernizacji energetycznej istniejącego budynku biurowego jest tzw. „Power House Kjørbo” w gminie Bærum. W wyniku przeprowadzonych w nim prac renowacyjnych udało się uzyskać standard budynku plus-energetycznego, tj. takiego, który w całym cyklu życia produkuje więcej energii niż sam zużywa. W przypadku „Power House Kjørbo” do produkcji energii wykorzystywane są głównie panele fotowoltaiczne i pompy ciepła. Zastosowano także inne proenergetyczne rozwiązania, jak np. odzysk ciepła z serwerowni, zapewnienie wysokiej izolacyjności cieplnej ścian i okien czy zapewnienie maksymalnego wykorzystania światła dziennego. Inwestycja została sfinansowana przez właściciela budynku, a najemca (i jednocześnie pomysłodawca projektu) będzie ją spłacał z oszczędności uzyskanych dzięki wdrożonym energooszczędnym rozwiązaniom.

Z różnymi technologiami wykorzystania OZE uczestnicy wizyty studyjnej zapoznali się w Akershus EnergiPark w Kjeller, które pełni jednocześnie funkcję lokalnego dostawcy energii i jednostki badawczo-rozwojowej. Do produkcji ciepła sieciowego są tu wykorzystywane kolektory słoneczne (latem), zrębki drzewne, pompy ciepła, biogaz i wspomagająco bio-olej pochodzący z odpadów z rzeźni i przetwórstwa ryb. W zakładzie prowadzone są również badania nad produkcją i wykorzystaniem paliwa wodorowego.

Ostatnim tematem poruszonym podczas wizyty studyjnej była rewitalizacja dzielnic miejskich. Norwegowie starają się ją prowadzić w taki sposób, aby w maksymalnym stopniu ograniczyć ruch samochodowy wewnątrz miasta, np. poprzez tworzenie tzw. mikro-miast, czyli obszarów, gdzie wszystkie usługi, funkcje kulturalno-społeczne i miejsca pracy są dostępne w zasięgu kilkunastominutowego spaceru lub krótkiej przejażdżki rowerem. Uczestnicy wizyty odwiedzili m.in. Drammen, które w przeciągu kilkunastu lat z zaniedbanego miasta przemysłowego stało się miejscem czystym i przyjaznym do życia, oraz dzielnicę Fornebu (gmina Bærum), gdzie w miejsce dawnego lotniska powstaje nowa, ekologiczna dzielnica mieszkalna.

Warto przy tym podkreślić, iż wymiana doświadczeń nie była jednostronna. Także polskie gminy realizują wiele ciekawych projektów proenergetycznych oraz mają ambitne plany na przyszłość, o czym ich przedstawiciele opowiadali norweskim gospodarzom. Po powrocie z podróży studyjnej Bydgoszcz, Bielsko-Biała, Lublin, Milanówek, Pałecznica, Płońsk, Raciechowice, Rumia, Sztum i Sopot rozpoczną wdrażanie zgłoszonych do konkursu pomysłów na innowacje. A te są naprawdę ciekawe i obejmują budowę laboratoriów EE i OZE mających kształcić przyszłych instalatorów, wykorzystanie ciepła systemowego do produkcji chłodu, kompleksowe wykorzystanie lokalnie dostępnych OZE, wdrożenie w całej gminie systemu monitoringu zużycia mediów czy poprawę efektywności energetycznej w sektorze zagospodarowania odpadów.

Prezentacje do pobrania

• Działania proklimatyczne realizowane przez norweskie miasta i gminy, (w j. angielskim)
• Projekt Eco-Lighthouse, (w j. angielskim)
• Fundusz klimatyczno-energetyczny miasta Oslo, (w j. angielskim)
• Cyrkulacyjna gospodarka odpadami, (w j. polskim)
• Działalność LINDUM AS, (w j. polskim)
• Hydroliza termiczna w technologii CAMBI, (w j. angielskim)
• Polityka klimatyczno-energetyczna gminy Drammen, (w j. norweskim)
• Polityka klimatyczno-energetyczna gminy Baerum, (w j. norweskim)
• Park energetyczny Akershus, (w j. angielskim)

Projekt „Polsko - norweska platforma współpracy dla poszanowania energii i klimatu" jest finansowany w ramach Funduszu Współpracy Dwustronnej na poziomie Programu PL04 ze środków Norweskiego Mechanizmu Finansowego 2009-2014.