W dniach 15-16 października w  Barcelonie odbyła się czwarta międzynarodowa Konferencja Centrum Doradczego ds. Ubóstwa Energetycznego (EPAH) pod hasłem przewodnim: „Zmiana kierunku: budowanie ścieżki do łagodzenia ubóstwa energetycznego”. Konferencja zgromadziła 248 uczestników stacjonarnych i 208 uczestników online z  całej Europy, reprezentujących samorządy lokalne, instytucje UE, organizacje społeczeństwa obywatelskiego i różnorodne grupy interesariuszy zaangażowane w  działania na rzecz sprawiedliwej transformacji w sektorze energetycznym. W konferencji wzięli również udział przedstawiciele trzech polskich samorządów, które były beneficjentami Programu Wsparcia Technicznego (Technical Assistance Program) tj. Bydgoszcz, Niepołomice, oraz Zamość a towarzyszyli im również reprezentaci Urzędu Miasta st. Warszawy, która gościła poprzednią konferencję w Warszawie w 2023 r. Tegoroczne spotkanie wszystkich interesariuszy EPAH, zorganizowane przez DG ENER, we współpracy z Deputacją Prowincji Barcelony (Diputació de Barcelona), miastem Barcelona, Europejskim Komitetem Regionów i Europejskim Komitetem Ekonomiczno-Społecznym, przy wsparciu stowarzyszenia Ecoserveis, koncentrowało się na  politykach i strategiach łagodzenia ubóstwa energetycznego, ze szczególnym uwzględnieniem praktycznych doświadczeń miast zmagających się na co dzień z tym wyzwaniem.

Dwudniowe wydarzenie oficjalnie otworzył Marc Serra, wiceprzewodniczący ds. klimatu i transformacji energetycznej prowincji Barcelona, podkreślając, że ubóstwo energetyczne powinno być w centrum transformacji energetycznej. Następnie Sonia Fuertes, komisarz ds. działań społecznych Barcelony, w swoim wystąpieniu podkreśliła potrzebę współpracy publiczno-społecznej z aktywnym udziałem obywateli, która pozwoliłaby wzmocnić efekty polityki publicznej, a Veronique Marx z Komisji Europejskiej podkreśliła, że rola społeczności lokalnych jest kluczowa dla skutecznego wdrożenia unijnych przepisów dotyczących transformacji energetycznej. Podczas panelu otwierającego, Kata Tüttő, wiceburmistrz Budapesztu i członkini Komitetu Regionów, przedstawiła cenne spostrzeżenia na temat różnic płci i  biologii, które wpływają na odmienne potrzeby energetyczne kobiet i  mężczyzn. Podkreśliła, że czynniki te powinny być uwzględniane przy opracowywaniu rozwiązań w zakresie ubóstwa energetycznego.

W kolejnej części, przedstawiciele dziesięciu różnych gmin zaprezentowali inspirującye wyniki zrealizowanych Programów Wsparcia Technicznego realizowanych w ramach EPAH, podkreślając kluczowe osiągnięcia, wnioski oraz plany na przyszłość.  Wśród omawianych przykładów wyróżnione zostały osiągnięcia Bydgoszczy, które zaprezentowała Izabela Kuśnierz, kierownik projektów w Stowarzyszeniu Gmin Polska Sieć „Energie Cités”. Prezentacja ukazała działania miasta na rzecz ubóstwa energetycznego, identyfikacji kluczowych problemów oraz wdrażania lokalnych, skutecznych rozwiązań, podkreślając jak wsparcie techniczne EPAH przyczyniło się do budowania bardziej efektywnej i sprawiedliwej polityki energetycznej w Bydgoszczy.

Kolejnym ważnym punktem konferencji była sesja poświęcona roli sztucznej inteligencji w walce z ubóstwem energetycznym, podczas której omówione zostały innowacyjne rozwiązania i strategiczne sojusze w tym zakresie. Eksperci z sektora publicznego i prywatnego dyskutowali  o tym, jak narzędzia oparte na AI mogą wspierać obywateli i poprawiać procesy decyzyjne w samorządach. Jordi Cipriano Lindez, dyrektor Departamentu Energii i  Środowiska w Grupie BEE (Międzynarodowe Centrum Metod Numerycznych w Inżynierii CIMNE), podkreślił, że sztuczna inteligencja dostarcza narzędzi pomagających w  podejmowaniu decyzji, umożliwiając szczegółową ocenę wrażliwości w obszarach miejskich i wspierając dostosowane usługi zwiększające świadomość energetyczną.

Następny panel zatytuowany „Uznanie wymiaru płci w ubóstwie energetycznym” stanowił kluczową platformę do dyskusji na temat tego, jak ubóstwo energetyczne szczególnie dotyka kobiety w  gospodarstwach domowych przez nie prowadzonych. Prelegenci, odnosząc się do projektów EmpowerMed i Empowering Underrepresented Women in the Energy Sector (EUWES), omawiali strategie walki z tymi nierównościami, takie jak poprawa dostępu kobiet do edukacji energetycznej i zasobów, a także promowanie polityk uwzględniających płeć w procesach podejmowania decyzji energetycznych.  Katjuša Šavc, starsza ekspertka z Focus Association for Sustainable Development, zwróciła uwagę na deficyt kobiet w sektorze energetycznym, akcentując potrzebę wspierania ich umiejętności oraz zwiększania świadomości w tej dziedzinie. Zaznaczyła również, jak ważne są szkolenia dotyczące uprzedzeń płciowych oraz zapewnienie większej różnorodności w składach komisji rekrutacyjnych.

Kolejne panele konferencji koncentrowały się na takich tematach, jak plany działań na rzecz klimatu, podejście oparte na prawach człowieka w walce z ubóstwem energetycznym, integracja społeczna oraz wspólnoty energetyczne. Konferencja oferowała także szeroki wachlarz warsztatów, które dostarczyły uczestnikom praktycznych narzędzi i wskazówek w zakresie walki z ubóstwem energetycznym. Jednym z  kluczowych warsztatów był „One-Stop Shops for Inclusion of Vulnerable Consumers in the Energy Transition”, który zaprezentował studia przypadków z udanych inicjatyw w tym projekt ReHABITA. Anamari Majdandžić, starsza ekspertka w Society for Sustainable Development Design (DOOR), omówiła wyzwania związane z dotarciem do wrażliwych konsumentów, zaznaczając, że mimo oferowania 100% finansowania wsparcia dla ubóstwa energetycznego, napotkano brak aplikacji. Podkreśliła, że ich pomysłem na dotarcie do tych konsumentów jest współpraca z usługami społecznymi.

Podczas warsztatów poświęconych wprowadzeniu kwestii zdrowia do projektowania programów miejskich w walce z ubóstwem energetycznym szczegółowo omówiono wpływ ubóstwa energetycznego na dobrobyt mieszkańców. Na podstawie wyników projektu WELLBASED EU eksperci omawiali, jak inicjatywy planowania urbanistycznego mogą uwzględniać kwestie zdrowia. Noemi Gardia Lepetit, koordynatorka projektu WELLBASED, zaznaczyła, że uzyskane przez nich wyniki wskazują, iż znaczna część gospodarstw domowych tj. 60-70% żyje w warunkach, które negatywnie wpływają na ich zdrowie, takich jak wilgoć i zaległości w opłatach za energię. Elena Rocher, specjalistka ds. programów Health I+D+i, podkreśliła konieczność przyjęcia podejścia wieloaspektowego, zauważając, że nierówności zdrowotnych można uniknąć dzięki odpowiednim politykom, a walka z ubóstwem energetycznym wymaga kompleksowej strategii uwzględniającej różne determinanty zdrowia. Pozostałe warsztaty poruszały różnorodne zagadnienia związane z ubóstwem energetycznym, w tym kwestie ubóstwa energetycznego latem, wykorzystanie danych do tworzenia skutecznych, sprawiedliwych i inkluzywnych polityk oraz analizę socjoekonomiczną tego zjawiska z perspektywy młodzieży.

Drugiego dnia konferencji uczestnicy mieli okazję zapoznać się z efektami prac konsorcjum EPAH, wskazującymi na kluczową rolę współpracy w ramach sieci i aktywnego udziału lokalnych społeczności. Eksperci współpracujący z EPAH przedstawili szczegółowe informacje dotyczące praktycznego zastosowania opracowanych metodologii, lokalnych wskaźników diagnozowania ubóstwa energetycznego oraz zarządzania na różnych poziomach administracji. Dzień zakończył się wizytą studyjną w Punktach Doradztwa Energetycznego w Barcelonie. Ta inicjatywa, prowadzona przez miasto Barcelona, umożliwia mieszkańcom bezpośredni dostęp do spersonalizowanego doradztwa energetycznego, pomagając zrozumieć przysługujące im prawa, sposoby na zmniejszenie zużycia energii i dostępność podstawowych usług energetycznych. Dzięki współpracy z koordynatorami Punktów Doradztwa Energetycznego, około 100 uczestników miało okazję z bliska przyjrzeć się, jak samorządy lokalne mogą oferować praktyczne i skuteczne rozwiązania w walce z ubóstwem energetycznym. Konferencja stanowiła cenną okazję dla wszystkich zebranych do wymiany pomysłów, dzielenia się doświadczeniami oraz nawiązania współpracy w celu zapewnienia, że nikt w przyszłości dzięki realizowanym inicjatywom nie zostanie pominięty w  europejskiej drodze do walki z ubóstwem energetycznym.