Gmina Raciechowice od lat stanowi przykład zaangażowania w ochronę środowiska i walkę ze zmianami klimatu. Już od 1997 roku cieszy się statusem gminy ekologicznej, co potwierdzają jej długotrwałe i konsekwentne działania na rzecz zrównoważonego rozwoju. Realizując inicjatywy zwiększające efektywność energetyczną, a także redukujące zużycie energii i związane z tym emisje, gmina nieustannie wdraża postanowienia przyjętych dokumentów strategicznych. Ponadto od 1999 r. Gmina Raciechowice jest aktywnym członkiem Stowarzyszenia Gmin Polska Sieć „Energie Cités” (PNEC), wraz z którym bierze udział w licznych międzynarodowych projektach. Obecnie gmina uczestniczy w dwóch projektach: OwnYourSECAP oraz CommitClimate, które finansowane się ze środków europejskich.
Opracowywanie planów działań na rzecz zrównoważonej energii i klimatu (Sustainable Energy and Climate Action Plan – SECAP), a także ich integracja z systemami zarządzania energią są głównymi celami działań projektu OwnYourSECAP (MIEJ PLAN: Wsparcie władz regionalnych i lokalnych w opracowaniu i wdrażaniu planu SECAP). Projekt ten zakłada pomoc samorządom lokalnym w procesie transformacji energetycznej, poprzez zapewnienie systematycznego podejścia do opracowywania, wdrażania i monitorowania planów SECAP. Pomoże on także zinstytucjonalizować planowanie energetyczne i klimatyczne m.in. w ośmiu polskich gminach, ustanawiając jasne struktury zarządzania, wzmacniając zaangażowanie polityczne oraz wprowadzając holistyczne podejście do planowania i integracji międzysektorowej, włączając także zadania z zakresu ochrony klimatu i adaptacji do jego zmian. Raciechowice uczestniczą w tym projekcie jako gmina doświadczona, która może się dzielić swoją wiedzą z gminami replikatorami, ale także uczyć się od gmin pionierskich z różnych krajów partnerskich projektu.
Dążąc do realizacji coraz bardziej ambitnych celów, Gmina Raciechowice opracowała i przyjęła pod koniec marca 2024 r. plan SECAP, gdzie jako cel pośredni na rok 2030 przyjęła osiągnięcie redukcji emisji CO2 z jej terenu o 50% do 2030 r. w porównaniu do roku bazowego 1996. Plan SECAP nie tylko koncentruje się na redukcji emisji, ale uwzględnia także kwestie adaptacji do zmian klimatycznych oraz walki z ubóstwem energetycznym. Ponadto przyczynia się on do poprawy jakości powietrza, zwiększenia efektywności energetycznej oraz wzrostu udziału odnawialnych źródeł energii na terenie gminy. Dzięki temu plan ma solidne uzasadnienie zarówno w kontekście działań międzynarodowych, jak i lokalnych inicjatyw, tworząc zintegrowane podejście do zrównoważonego rozwoju. Opracowanie planu SECAP jest także wynikiem przystąpienia Gminy Raciechowice do Nowego Zintegrowanego Porozumienia Burmistrzów na rzecz klimatu i energii, czyli jednej z istotnych inicjatyw Komisji Europejskiej w ramach strategii UE w zakresie przystosowania się do zmian klimatycznych. Porozumienie Burmistrzów angażuje zarówno władze lokalne, jak i obywateli do podejmowania działań ograniczających emisję gazów cieplarnianych, realizując unijne cele w tym zakresie. Sygnatariusze Porozumienia Burmistrzów zobowiązują się do istotnego ograniczenia emisji gazów cieplarnianych do 2030 r. oraz osiągnięcie neutralności klimatycznej w 2050 r. Przedstawiciele Raciechowic, dzięki udziałowi w projekcie uczestniczyli w międzynarodowych warsztatach w Wiedniu oraz Pradze, a także w licznych krajowych warsztatach i webinariach tematycznych.
Kolejnym projektem realizowanym na terenie Raciechowic jest projekt CommitClimate. Jego celem jest wspieranie miast i gmin w wytyczaniu strategicznych kierunków działań na rzecz poprawy efektywności energetycznej, zwiększenia udziału odnawialnych źródeł energii, redukcji emisji gazów cieplarnianych oraz mobilizacji lokalnych interesariuszy, poprzez budowanie odpowiednich kompetencji energetycznych i środowiskowych pracowników administracji publicznej. Projekt ma pomóc europejskim miastom i gminom zaangażowanym w działania na rzecz ochrony klimatu, poprzez opracowanie komputerowego modelu symulacyjnego do wyliczania śladu węglowego i modelowania scenariuszy dotyczących przyszłości (tzw. symulator CommitClimate). Symulator pozwoli obliczyć wielkość emisji gazów cieplarnianych, zrozumieć, z czego ona wynika, a także opracować oraz przeanalizować różne możliwe scenariusze redukcji emisji w przyszłości, uwzględniając różnorodne wskaźniki. Przedstawiciele samorządów lokalnych będą mogli przetestować symulator i wykorzystać go podczas opracowania lokalnych planów i strategii energetycznych (np. SECAP), mających pomóc im w osiągnięciu neutralności klimatycznej. Zaangażowanie w projekt umożliwiło przedstawicielom gminy m.in. udział w spotkaniach zorganizowanych w Rydze oraz Tallinnie, a także w narodowych warsztatach zorganizowanych w Krakowie nt. rozwoju społeczności energetycznych.
Poprzez te inicjatywy Gmina Raciechowice stanowi inspirację dla innych społeczności demonstrując, jak lokalne działania mogą odpowiadać na globalne wyzwania.
Zachęcamy do odwiedzenia stron internetowych projektów i zapoznanie się z dostępnymi tam materiałami oraz śledzeniem realizacji kolejnych działań: http://ownyoursecap.pnec.org.pl/ oraz https://interreg-baltic.eu/project/commitclimate/.
Projekt OwnYourSECAP uzyskał dofinansowanie z Unii Europejskiej w ramach instrumentu finansowego na rzecz środowiska i klimatu LIFE+ w ramach umowy grantu nr 101077109.
Projekt CommitClimate jest współfinansowany z programu Interreg Region Morza Bałtyckiego. Wyłączna odpowiedzialność za treść niniejszej artykułu spoczywa na jej autorach i niekoniecznie odzwierciedla opinię Unii Europejskiej.
