Projekt VIS NOVA, który rozpoczął się w maju 2011 roku, realizowany jest w ramach Programu dla Europy Środkowej i współfinansowany ze środków UE - Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Jego celem jest zwiększenie niezależności energetycznej lokalnych samorządów. Rosnące koszty energii powodują, iż bezpieczeństwo dostaw oraz jej efektywne wykorzystanie stały się kluczowym czynnikiem sprzyjającym konkurencyjności regionu. W związku z tym projekt VIS NOVA stawia na zintegrowane podejście, które obejmuje przedsiębiorstwa, gminy i gospodarstwa domowe. Do projektu VIS NOVA przystąpiło pięciu partnerów z różnych regionów Europy: Okręgu Północnej Saksonii/ Duben Heath (Niemcy), Schwäbisch Hall ( Niemcy), Tulln (Austria), Małopolski (Polska) oraz Obszaru Południowo-Naddunajskiego (Węgry). Po ponad 3 latach wspólnej pracy przychodzi czas na podsumowanie najważniejszych działań i rezultatów w projekcie.

Polskimi partnerami VIS NOVA są Starostwo Powiatowe w Gorlicach, Akademia Górniczo-Hutnicza oraz Stowarzyszenie Gmin Polska Sieć „Energie Cités”. W ramach projektu powstało kilka ważnych dokumentów, które po pierwsze ułatwiły współpracę między partnerami, a po drugie wskazały kierunek rozwoju Powiatu Gorlickiego uwzględniający cele klimatyczne Unii Europejskiej i umożliwiający mu zwiększenie efektywności energetycznej.

• Analiza SWOT Powiatu Gorlickiego w dziedzinie energii odnawialnej i wydajności energetycznej – w tym dokumencie przeanalizowano sytuację energetyczną regionu. Wskazano możliwości wykorzystania odnawialnych źródeł energii, takich jak: energia wodna, wiatrowa i geotermalna. Uwzględniono najważniejsze aspekty prawne i techniczne i wskazano, które źródła mają największy potencjał.
• Międzynarodowa Strategia Zrównoważonej Energii, zapewniła wspólną i strategiczną podstawę dla opracowania Planów Efektywności Energetycznej dla każdego z pięciu regionów partnerskich. Dokument dotyczył również podmiotów w innych częściach Europy, które także dążą do autonomii energetycznej.
• Plan Efektywności Energetycznej – bazujący na analizie SWOT Powiatu Gorlickiego wyznacza cele w zakresie poprawy efektywności energetycznej i definiuje konkretne działania efektywnego wykorzystania paliw i energii w kluczowych sektorach. Dokument został uznany przez Radę Powiatu Gorlickiego za element strategii rozwoju na najbliższe lata. Plan ma na celu:
  • Zwiększenie świadomości ekologicznej i energetycznej mieszkańców powiatu
  • Efektywne gospodarowanie energią w budynkach użyteczności publicznej
  • Poprawę efektywności oświetlenia przestrzeni publicznej
  • Zmniejszenie zapotrzebowania na energię w budynkach mieszkalnych
  • Racjonalizacja gospodarki energią w sektorze gospodarczym.

Projekt umożliwił wykonanie dwóch studiów wykonalności, czyli dokumentów zawierających oceny i analizy potencjału inwestycji planowanych w powiecie gorlickim. Studia składają się z czterech segmentów: analizy ekonomicznej, technicznej i strategicznej oraz podsumowania wraz z zaleceniami. Pierwszy dokument dotyczył wysokosprawnej instalacji kogeneracji opartej na silnikach spalinowych z uwzględnieniem kompleksowego podejścia do gospodarki energetycznej Szpitala Specjalistycznego im. Henryka Klimontowicza w Gorlicach, drugi natomiast Systemu zarządzania energią w Zespole Szkół Nr 1 im. Ignacego Łukasiewicza w Gorlicach.

W każdym z regionów uczestniczących w projekcie VIS NOVA wykonano pilotażową inwestycję. W Zespole Szkół nr 1 im. Ignacego Łukasiewicza uruchomiano automatyczny systemu zarządzania energią, który pomaga w osiąganiu oszczędności w zużyciu surowców. System zarządzania energią w tej palcówce dodatkowo pełni funkcję edukacyjną, ponieważ uczniowie mają możliwość sprawdzenia na symulatorze jak zmiana pojedynczego parametru systemu wpływa na zużycie energii. W ramach inwestycji zainstalowano i uruchomiono system sterowniczo-pomiarowy, realizujący funkcję sterowania instalacją grzewczą w budynku, a także pomiaru i bilansowania energii cieplnej i elektrycznej. Ważnym działaniem związanym z realizacją projektu VIS NOVA były wizyty studyjne w miejscach pilotażowych inwestycji we wszystkich regionach uczestniczących w projekcie.

W ramach projektu prowadzono także międzynarodowe działania doradcze, dzięki którym partnerzy mogli poznać inne projekty zrealizowane w partnerskich regionach. Wymiana informacji często stanowiła inspirację do wprowadzenia podobnych działań na swoim terenie.

Ważnym aspektem projektu VIS NOVA było zaangażowanie lokalnej społeczności. Utworzono Lokalną Grupę Wsparcia VIS NOVA, do której należeli przedstawiciele gmin wchodzących w skład Powiatu Gorlickiego oraz lokalni interesariusze. Na spotkaniach LGW dyskutowano zarówno o konstruowaniu Planu Efektywności Energetycznej, a także o lokalnej sytuacji energetycznej, największych wyzwaniach i możliwościach jakie daje zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii.

Sympozja Energii to spotkania organizowane dla Lokalnej Grupy Wsparcia oraz interesairuszy, producentów i przedsiębiorców związanych z wykorzystaniem OZE, naukowców i mieszkańców. W dwóch spotkaniach tego typu organizowanych w Gorlicach (wrzesień 2013 oraz marzec 2014) uczestniczyło ponad 70 osób. W programach umieszczono wystąpienia dotyczące konkretnych rozwiązań poprawiających efektywność energetyczną, np. pompy ciepła, pasywne budynki, mała energetyka wiatrowa, po korzyści wynikające z projektu, jak np. opis systemu zarządzania energią czy innych pilotażowych inwestycji.

Jednym ostatnich działań w projekcie VIS NOVA było utworzenie w każdym z regionów Centrum Wiedzy o Energii, do którego należy monitorowanie wdrażania Planu Efektywności Energetycznej, a także promowanie odnawialnych źródeł energii. W Powiecie Gorlickim to Zespół Szkół nr 1 im. Ignacego Łukasiewicza pełni tę funkcję. Centra Wiedzy o Energii ze wszystkich czterech krajów współpracują w ramach Międzynarodowej Sieci Kompetencji umożliwiającej pracę nad wspólnymi projektami, wymianę informacji i osiągnięć, udział w konferencjach i spotkaniach. Współpraca między Centrami przekroczy ramy czasowe projektu VIS NOVA.

Wszyscy partnerzy promowali projekt poprzez liczne artykuły publikowane zarówno w branżowych magazynach, na eksperckich portalach, a także na własnych stronach. Przez okres 3 lat stworzono 20 projektowych biuletynów, które zawierały informacje związane z realizacją projektu. 

Artykuł odzwierciedla opinię autora, a Instytucja Zarządzająca i organy programowe nie ponoszą odpowiedzialności za żaden sposób wykorzystania informacji w niej zawartych

Projekt VIS NOVA współfinansowany ze środków UE Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu dla Europy Środkowej.