Zagadnienie przyspieszenia transformacji energetycznej oraz działań na rzecz klimatu na szczeblu lokalnym było przedmiotem wielokierunkowej dyskusji podczas  krajowych warsztatów, które w dniach 27 i 28 kwietnia 2021 r. zgromadziły ponad 50 uczestników – przedstawicieli Ministerstwa Klimatu i Środowiska; Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej; Ministerstwa Rozwoju, Pracy i Technologii, NFOŚiGW, WFOŚiGW, NGO oraz samorządów (m.in. Bielska-Białej, Cieszyna, Gdyni, Mińska Mazowieckiego, Piaseczna, Sztumu i Zamościa).

Warsztaty zorganizowane online w ramach projektu BEACON (Integracja europejskich i lokalnych działań na rzecz ochrony klimatu) umożliwiły kontynuowanie wielopoziomowego dialogu na temat  wspierania władz lokalnych w skutecznej  realizacji i intensyfikacji działań na rzecz klimatu.

Pierwszy dzień warsztatów poświęcony był doświadczeniom zdobytym w poprzedniej perspektywie finansowej oraz nadal istniejącym barierom i wyzwaniom w zakresie działań na rzecz klimatu. Przedstawienie wniosków z realizacji projektu BEACON pomogło określić trzy główne obszary zainteresowania samorządów lokalnych: ramy polityki krajowej, budżet przeznaczony na działania na rzecz klimatu oraz struktury wsparcia ułatwiające dostęp do finansowania oraz skuteczne jego wykorzystanie na przygotowanie oraz realizację projektów. Wokół tych trzech zagadnień koncentrowała się wymiana doświadczeń i pomysłów uczestników podczas obu dni warsztatów.

Centralnym punktem programu pierwszego dnia była dyskusja panelowa dotycząca Polityki Energetycznej Polski do 2040 r. i roli samorządów w jej realizacji, w której udział wzięli Leszek Drogosz (zastępca dyrektora Biura Infrastruktury w Urzędzie m.st. Warszawy, prezes Stowarzyszenia Gmin Polska Sieć „Energie Cités”), Leszek Tabor (burmistrz MiG Sztum), Przemysław Major (burmistrz Cieszyna) oraz Zuzanna Sasiak (koordynatorka ruchu Więcej niż Energia, z Polskiej Zielonej Sieci). Uczestnicy rozmawiali o najważniejszych wyzwaniach energetycznych i klimatycznych, jakie czekają ich w związku z realizacją celów PEP40 oraz KPEiK, a także o instrumentach wsparcia, których potrzebują, by tym wyzwaniom skutecznie sprostać. Rozmowie panelistów mieli okazję przysłuchiwać się przedstawiciele szczebla krajowego, w tym także Anna Madyniak z Ministerstwa Klimatu i Środowiska, która zaprezentowała najważniejsze założenia Polityki Energetycznej Polski do 2040 r., proces, który doprowadził do stworzenia tej strategii oraz jej wpływ na nowy okres programowania i wydatkowania środków unijnych. Po krótkiej przerwie uczestnicy podzielili się na trzy grupy robocze, w których dyskusja koncentrowała się na następujących tematach:

Efektywność energetyczna i ubóstwo energetyczne, OZE – energetyka rozproszona i społeczności energetyczne, Czyste powietrze – redukcja emisji w budownictwie i transporcie. Podczas rozmów w każdej z grup nie tylko przedstawiono dobre praktyki z danego zakresu, ale także starano się ocenić, jakie problemy mogłyby zostać rozwiązane przez interwencję rządu wyższego szczebla, czy też jakie są słabe i mocne strony gmin w poszczególnych obszarach. Po zakończonych dyskusjach w grupach w sesji plenarnej wszyscy uczestnicy mogli usłyszeć podsumowanie wniosków ze wszystkich trzech grup.

Drugi dzień warsztatów dotyczył współpracy w zakresie bardziej zdecydowanych działań na rzecz klimatu w nowej perspektywie finansowej. Rafał Sułkowski – ekspert ds. finansowania z Małopolskiej Szkoły Administracji Publicznej Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie przedstawił priorytety nowego okresu programowania, a także instrumenty i mechanizmy, które mogą pomóc sfinansować działania na rzecz klimatu takie jak: Fundusz Odbudowy, Krajowy Plan Odbudowy, Umowy Partnerstwa, program LIFE, program Interreg Europa Środkowa oraz kierunki działań proklimatycznych, które będę wspierane w przyszłej perspektywie. Jego wystąpienie było podsumowaniem informacji, które zebrał w analizie dostępnych źródeł i form finansowania działań na rzecz klimatu w miastach, opracowanej w ramach projektu BEACON, dostępnej tutaj. Natomiast Marta Babicz, dyrektor Departamentu Funduszy Zewnętrznych w NFOŚiGW przedstawiła możliwe kierunki finansowaniu działań samorządów w perspektywie 2021-2027 i wskazała obecnie testowane programy wsparcia dla samorządów, m.in. pilotażowy program wsparcia termomodernizacji w ramach modelu ESCO. Słuchacze mieli także możliwość zapoznać się z komentarzem

Michaliny Butyńskiej-Naróg z Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej na temat planowanych mechanizmów finansowania i roli samorządów jako aktywnych partnerów wspierających realizację polityki klimatycznej i krajowych celów redukcyjnych. Po wystąpieniu zaproszonych gości, przyszedł czas na dyskusje w grupach roboczych. Uczestnicy ponownie mieli możliwość wyboru jednej z trzech grup tematycznych, jednak tym razem koncentrując się wymianie myśli na  ocenie przedstawionych programów i obszarów wsparcia, wskazaniu przeszkód w korzystaniu z instrumentów finansowych oraz sformułowaniu rekomendacji dot. nowych instrumentów finansowania, które mogłyby pomóc samorządom skutecznie realizować zakrojone na większą skalę lokalne działania na rzecz klimatu.

Po przerwie podsumowano wnioski z grup roboczych – zidentyfikowane problemy oraz zalecenia dot. potrzebnych ram prawnych i programów wsparcia. W ostatnim bloku tematycznym warsztatów prowadzonym przez Joannę Wis-Bielewicz, ekspertkę ds. finansowania działań dla klimatu, uczestnicy zastanawiali się, jak usprawnić wykorzystanie wspomnianych środków na poziomie lokalnym. Punktem wyjścia dyskusji były wyniki ankiety przeprowadzonej wśród uczestników wydarzenia, w której pytano między innymi, skąd  uczestnicy czerpią wiedzę przy opracowywaniu projektów, jaki rodzaj wsparcia byłby dla nich pomocny przy przygotowywaniu i realizacji projektów oraz co skutecznie pomoże zaangażować obywateli w korzystanie z dostępnych instrumentów finansowania w projektach i działaniach miejskich O skomentowanie wyników ankiety oraz wskazanie sposobów zwiększenia możliwości gmin w zakresie opracowywania i realizowania projektów w priorytetowych obszarach PEP40 zostali poproszeni  Marcin Jaczewski z Departamentu Gospodarki Niskoemisyjnej Ministerstwa Rozwoju Pracy i Technologii oraz Agnieszka Zagrodzka ekspert Wydział Projektu Doradztwa Energetycznego NFOŚiGW.

Serdecznie dziękujemy wszystkim prelegentom oraz uczestnikom - Państwa aktywny udział oraz okazane zainteresowanie pokazuje, że nikomu z nas los naszego klimatu i środowiska nie jest obojętny. Wszyscy wspólnie dążymy do tego samego celu – łagodzenia zmian klimatu, a docelowo do osiągnięcia neutralności klimatycznej – dlatego tak ważne jest, aby samorządy lokalne miały szansę podzielenia się z przedstawicielami poziomu krajowego swoimi spostrzeżeniami, wyzwaniami jakim muszą sprostać, ale także rekomendacjami i wnioskami ze swoich praktycznych doświadczeń. Mamy nadzieję, że możliwość prowadzenia takiego dialogu w ramach projektu BEACON zaowocuje międzypoziomową współpracą z korzyścią dla gospodarki, klimatu i jakości życia mieszkańców wszystkich miast i gmin.

Prezentacje

Dzień 1

• Przyspieszenie transformacji energetycznej i działań na rzecz klimatu na poziomie lokalnym – dialog wielopoziomowy , Iwona Korohoda, PNEC
• Polityka Energetyczna Polski do 2040 r. , Anna Madyniak, Departament Strategii i Planowania Transformacji Klimatycznej, Ministerstwo Klimatu i Środowiska

Dzień 2

• Budżet przeznaczony na działania na rzecz klimatu , Rafał Sułkowski, Małopolska Szkoła Administracji Publicznej, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie
• Finansowanie działań samorządów w perspektywie 2021-2027 , Marta Babicz, dyrektor Departamentu Funduszy Zewnętrznych, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej